Trong chu trình vay vốn tài chính, tất toán là bước cuối cùng và cũng là bước quan trọng nhất. Tất toán thuật ngữ thông dụng trong tài chính và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người vay. Không hiểu rõ về tất toán có thể gây nên những hậu quả tiêu cực không mong muốn. Vậy tất toán là gì? Các thủ tục tất toán diễn ra như thế nào? Tất toán trước hạn có có bị phạt hay phát sinh chi phí không? Cùng Jenfi tìm hiểu qua bài viết sau nhé. 

1. Tất toán là gì?

Tất toán là giai đoạn thực hiện các hành động kết thúc một cuộc giao dịch hay chấm dứt hợp đồng. Đây là thời điểm thanh toán xong tất cả các khoản tiền bao gồm cả gốc lẫn lãi được ghi trong hợp đồng. Các bên hoàn thành nghĩa vụ và không còn ràng buộc với nhau về khoản vay nữa.Hiểu đơn giản, sau khi khách hàng và ngân hàng hoàn thành toàn bộ việc trả nợ của mình thì thời điểm đó được gọi là tất toán.

Ví dụ: Anh Nguyễn Văn A gửi tiết kiệm tại ngân hàng theo hình thức có kỳ hạn trong 6 tháng. Hết thời hạn 6 tháng, anh A kết thúc kỳ hạn gửi và nhận lại cả gốc lẫn lãi. Đây được coi là một hình thức tất toán.

2. Phân loại hình thức tất toán

Tất toán tài khoản ngân hàng

Đây là hình thức tất toán dành cho những tài khoản ngân hàng. Tất toán tài khoản ngân hàng diễn ra khi khách hàng không có nhu cầu sử dụng tại ngân hàng đó nữa. Kết thúc việc sử dụng bằng cách rút hết tiền và thực hiện các thủ tục đóng tài khoản.

Tất toán tài khoản tiết kiệm

Tất toán tài khoản tiết kiệm là khi khách hàng rút toàn bộ số tiền tiết kiệm đã gửi vào ngân hàng và có sự đồng thuận của ngân hàng. Tất toán tài khoản tiết kiệm có 2 hình thức phổ biến chính như sau:

• Tất toàn tài khoản gửi có kỳ hạn: Tất toán tài khoản có kỳ hạn thường sẽ trùng với thời điểm đáo hạn của sổ tiết kiệm. Khách hàng sẽ được nhận cả tiền gốc lẫn tiền lãi và yêu cầu đóng tài khoản. Không giao dịch tiếp. Nếu đã đến thời điểm đáo hạn sổ tiết kiệm nhưng chưa có nhu  cầu tất toán, khách hàng có thể làm thủ tục tái tục.
• Tất toán tài khoản tiền gửi không kỳ hạn: Với hình thức này, khách hàng có thể thoải mái thực hiện lệnh rút tiền và yêu cầu đóng tài khoản bất cứ lúc nào. Do không có ràng buộc về thời gian nên thủ tục tất toán với hình thức này khá đơn giản và nhanh chóng.

Tất toán khoản vay

Tất toán khoản vay là thời điểm khách hàng hoàn tất nghĩa vụ trả nợ theo đúng hợp đồng. Nếu có nhu cầu, khách hàng hoàn toàn có thể thực hiện tất toán trước thời hạn. Tuy nhiên sẽ phải thanh toán phí tất toán trước hạn. Mức phí này sẽ tùy thuộc vào quy định của từng ngân hàng mà không cố định cụ thể.

Tất toán khoản vay trước hạn

Tất toán khoản vay trước hạn là trường hợp khách hàng thanh toán tất cả các khoản chi phí trước thời điểm đã thống nhất trong hợp đồng. Theo quy định, tất toán khoản vay trước hạn là hành vi mà khách hàng đã vi phạm quy định của hợp đồng. Khách hàng sẽ phải chấp nhận mức phạt do phá vỡ hợp đồng. Phí phạt phụ thuộc chủ yếu vào thời điểm tất toán và quy định của mỗi ngân hàng. Thời gian thanh toán trước hạn càng sớm, khách hàng phải chịu mức phí phạt càng cao.. Thông thường, dao động trong khoảng từ 1 – 5% tổng dư nợ còn lại.

3. Thủ tục và quy trình tất toán

Thủ tục và quy trình tất toán của mỗi ngân hàng, tổ chức tín dụng có quy định cụ thể khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản khách hàng sẽ cần phải chuẩn bị một số giấy tờ sau đây:

• Hợp đồng liên quan đến nội dung cần tất toán (Ví dụ: Sổ tiết kiệm, hợp đồng vay).
• Giấy tờ tùy thân còn hạn sử dụng
• Một số giấy tờ khác theo quy định cụ thể riêng của mỗi tổ chức tín dụng hay ngân hàng

Quy trình tất toán thông thường sẽ bao gồm các bước như sau:

Bước 1: Kiểm tra khoản tiền theo quy định của ngân hàng và gửi yêu cầu tất toán

Bước 2: Đối chiếu số liệu với ngân hàng và xác định khoản tiền tất toán.

Bước 3: Thực hiện thanh toán tài chính theo số liệu đã thoả thuận trước đó.

Bước 4: Tiến hành làm thủ tục thanh lý hợp đồng. Hoàn thành quá trình tất toán. 

Thông thường, thủ tục tất toán sẽ mất khá nhiều thời gian để xác minh nên để tiết kiệm thời gian và xử lý công việc nhanh chóng hơn, khách hàng nên thông báo trước với phía ngân hàng về nhu cầu tất toán của mình.

4. Tất toán và đáo hạn có giống nhau không?

Tất toán và đáo hạn là hai thuật ngữ khá phổ biến trong tài chính. Tuy cả 2 có điểm tương đồng nhưng về cơ bản, tất toán và đáo vẫn có những đặc điểm riêng biệt. Cụ thể như sau:

Đáo hạn là gì?

Đáo hạn là là thuật ngữ tài chính được sử dụng khi khách hàng vay vốn hoặc gửi tiết kiệm đến kỳ hạn phải thanh toán. Đây là thời điểm mà người vay cần phải hoàn trả vốn gốc đã vay theo thời hạn đã thỏa thuận rõ trong hợp đồng. 

Điểm giống nhau 

Về cơ bản, cả tất toán và đáo hạn là đều được thực hiện khi hoàn tất hợp đồng vay vốn. Đối với hình thức tiền gửi có kỳ hạn, thời gian đáo hạn chính là ngày cuối cùng trong kỳ hạn gửi. Nếu khách hàng thực hiện đóng tài khoản vào ngày đó thì có thể hiểu ngày đáo hạn và ngày tất toán tài khoản trùng nhau. Còn với hình thức gửi không kỳ hạn, do không có ngày đáo hạn cụ thể nên bất kỳ thời điểm nào khách hàng muốn tất toán tài khoản sẽ là ngày đáo hạn tài khoản.

Điểm khác nhau

• Về thời điểm thực hiện: Với tất toán, nếu đến thời điểm tất toán nhưng khách hàng chưa có nhu cầu kết thúc hoàn toàn giao dịch thì có thể tiếp tục quay vòng  kỳ hạn như đã thỏa thuận. Đối với đáo hạn, nếu đến thời điểm đáo hạn mà khách hàng không nhận lãi, số tiền này sẽ được cộng dồn vào số tiền gốc và thời hạn được chuyển thành thời gian đăng ký.
• Về mức lãi suất: Nếu chưa đến thời điểm mà bạn muốn tất toán tài khoản trước hạn thì lãi suất ngân hàng nhận được sẽ khá thấp. Còn đối với hình thức đáo hạn, nếu khách hàng không làm thủ tục nhận lãi thì số tiền lãi sẽ được nhập vào vốn gốc, áp dụng mức lãi suất như hiện hành và chuyển tiếp theo kỳ hạn đã được đăng ký.
  Trường hợp ngân hàng không huy động loại kỳ hạn như khách hàng đã đăng ký trước đó. Khách hàng sẽ được hưởng toàn bộ số tiền vốn và lãi của kỳ hạn gần nhất trước kỳ hạn đã đăng ký.

5. Một số nội dung liên quan đến tất toán

Tài khoản tiết kiệm có thời gian tất toán như thế nào?

Khi gửi tiết kiệm, tùy theo dạng tài khoản khách hàng gửi sẽ có thời gian tất toán khác nhau. Nếu là dạng tài khoản gửi không kỳ hạn thì khách hàng có thể thực hiện việc tất toán bất kỳ lúc nào mình muốn.
Với dạng tài khoản có kỳ hạn thì sẽ có ba mốc thời gian bạn cần lưu ý: Trước hạn, đúng hạn và quá hạn.

Tại sao khách hàng phải chịu phí phạt khi tất toán trước hạn?

Trường hợp này được coi là đơn phương phá vỡ hợp đồng đã thoả thuận trước đó. Tác động đến khả năng điều tiết dòng tiền của các ngân hàng, tổ chức tài chính cho vay. Mức phí phạt cho việc tất toán trước thời hạn là phần chi phí bù đắp cho những tổn thất của ngân hàng trong việc quản lý, vận hành,...Thông thường, trong hợp đồng cho vay cũng sẽ ghi rõ những quy định về tất toán trước hạn và mức phạt cụ thể. Để đảm bảo quyền lợi, khách hàng cần nắm chắc để tránh những mức phí phát sinh không đáng có.

Tất toán là một thuật ngữ phổ biến trong tài chính ngân hàng. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu được chính xác về tất toán cũng như các các thông tin liên quan. Những mơ hồ về khái niệm tất toán sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của khách hàng. Thông qua bài viết này, chúng tôi hy vọng giúp bạn hiểu thêm được những thông tin xoay quanh chủ đề tất toán là gì và áp dụng thiết thực vào thực tế.