Cập nhật: 2023

Lạm phát là gì? Lạm phát là một vấn đề ngày càng gia tăng ảnh hưởng đến các doanh nghiệp thuộc mọi quy mô. Nếu doanh nghiệp không có chiến lược chống lạm phát, sự giảm giá trị của đồng tiền có thể có tác động lớn đến lợi nhuận. Là chủ doanh nghiệp, bạn có thể bảo vệ doanh nghiệp của mình khỏi lạm phát gia tăng. Một số biện pháp đơn giản bao gồm đa dạng hóa nguồn doanh thu, tăng giá dần dần và đầu tư vào công nghệ để giảm chi phí và tăng hiệu quả. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về lạm phát là gì và thảo luận các bước chống lạm phát để bảo vệ doanh nghiệp của bạn.

Tổng quan về lạm phát

Lạm phát là gì - Định nghĩa

Lạm phát (tiếng Anh: inflation) là một thuật ngữ kinh tế mô tả sự tăng giá hàng hóa và dịch vụ liên tục  trong một thời kỳ. Nói cách khác, lạm phát khiến cho đồng tiền giảm sức mua, mất đi giá trị dần dần theo thời gian. 

Ví dụ như cách đây 5 năm, bạn có thể mua một 1 kg gạo A với giá tiền 10,000 VND. Hiện nay, giá gạo loại A đã tăng lên 20,000 VND. Như vậy sau năm năm, giá gạo tăng 200%, đây là một trong những ví dụ về lạm phát cơ bản.

Đối với một số cá nhân thì lạm phát là dấu hiệu của một nền kinh tế đang gặp vấn đề, trong khi một số người khác lại xem lạm phát là sự tăng trưởng của một nền kinh tế, tùy thuộc vào vị trí của họ đang ở đâu trong nền kinh tế. 

Giả sử, một người theo lối sống tiết kiệm và tích lũy, lạm phát có thể khiến cho tiền bạc, sổ tiết kiệm của họ mất dần giá trị. Ngược lại, một công ty kinh doanh xuất khẩu có thể hưởng lợi nhờ lạm phát, do hàng hóa xuất khẩu sẽ rẻ hơn khi quy đổi sang ngoại tệ.

Đo lạm phát như thế nào?

Lạm phát thường được đo bằng Chỉ số giá tiêu dùng (CPI), đo lường sự thay đổi trung bình về giá của một rổ hàng hóa và dịch vụ mà các hộ gia đình thường mua. CPI thường được tính hàng tháng hoặc hàng quý và được sử dụng để đo lường lạm phát giá cả trong một khoảng thời gian. Các thang đo tỷ lệ lạm phát khác bao gồm Chỉ số giá sản xuất (PPI) và chỉ số giảm phát GDP.

Nguyên Nhân Gây Ra Lạm Phát Là Gì

4 Nguyên nhân của lạm phát bao gồm tăng cung tiền, tăng chi tiêu của chính phủ, tăng thuế và tăng chi phí sản xuất. 

• Tăng cung tiền trong lưu thông, chẳng hạn như thông qua việc in tiền, có thể dẫn đến tăng giá vì cùng một lượng tiền đang theo đuổi nhiều hàng hóa hoặc dịch vụ hơn. 
• Tăng chi tiêu của chính phủ cũng có thể dẫn đến lạm phát nếu chính phủ không tìm ra nguồn tài chính phù hợp cho các khoản chi tiêu của quốc gia. 
• Tăng thuế cũng có thể dẫn đến lạm phát vì các doanh nghiệp có thể chuyển chi phí bổ sung cho khách hàng của họ bằng cách tăng giá. 
• Cuối cùng, sự gia tăng chi phí sản xuất, chẳng hạn như lao động và nguyên liệu thô, có thể dẫn đến giá cao hơn cho người tiêu dùng.

Phân loại lạm phát

Có 3 cơ chế khiến lạm phát xảy ra gồm: lạm phát do nhu cầu kéo (Demand Pull), lạm phát do chi phí đẩy (Cost Push) và lạm phát do cơ cấu (built in).

Lạm phát do nhu cầu kéo 

Lạm phát do nhu cầu kéo xảy ra khi dòng tiền trong lưu thông tăng cao, kích thích nhu cầu mua sắm hàng hóa và dịch vụ nhưng vượt quá năng lực cung cấp hàng hóa, dịch của nền kinh tế, từ đó khiến giá cả tăng theo.

Lạm phát do chi phí

Lạm phát do chi phí đẩy xảy ra khi dòng tiền trong lưu thông tăng, đi vào hàng hóa, nguyên vật liệu quan trọng dùng sản xuất, từ đó làm cho giá cả của nguyên vật liệu sản xuất tăng lên, kéo theo giá sản phẩm cuối cùng tăng theo. 

Lấy ví dụ đơn giản, khi dòng tiền tăng, nhà đầu cơ đổ tiền vào đầu tư dầu thô, khiến giá nguyên vật liệu căn bản này tăng cao, từ đó ảnh hưởng trực tiếp lên hầu như tất cả các mặt hàng khác.

Lạm phát do cơ cấu

Lạm phát do cơ cấu là một khái niệm liên quan đến sự kì vọng về tỉ lệ lạm phát hiện tại sẽ tiếp tục tăng, từ đó người lao động muốn được tăng lương để duy trì mức sống của họ. Tiền lương tăng dẫn đến hệ quả là chi phí sản xuất hàng hóa, dịch vụ cũng tăng cao hơn, và vòng lặp tăng tiền lương khiến lạm phát tăng, lạm phát tăng lại khiến tiền lương tăng tác động liên tục lẫn nhau.

Tác động của lạm phát là gì đối với cá nhân & doanh nghiệp

Tác động của lạm phát có thể là cả tích cực và tiêu cực.

• Về mặt tích cực, nó có thể dẫn đến tăng nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ, từ đó có thể mang lại lợi nhuận cao hơn. 
• Về mặt tiêu cực, nó có thể dẫn đến chi phí cao hơn cho doanh nghiệp do giá tài nguyên tăng, khả năng cạnh tranh giảm và chuỗi cung ứng bị gián đoạn.

Giá cao hơn do lạm phát cũng có thể dẫn đến lợi nhuận thấp hơn vì các doanh nghiệp có thể không tăng giá nhanh khi chi phí gia tăng. Điều này có thể dẫn đến giảm lợi nhuận và giảm khả năng cạnh tranh tổng thể của một doanh nghiệp. 

Ngoài ra, sự gián đoạn chuỗi cung ứng do lạm phát có thể dẫn đến giảm hiệu quả và chi phí cao hơn, có thể làm giảm khả năng sinh lời.

Lạm phát ảnh hưởng đến mọi cá nhân, doanh nghiệp và toàn nền kinh tế. Khi lạm phát tăng nhanh hơn mức tăng tiền lương sẽ khiến mọi người phải dùng nhiều tiền hơn để mua sắm cho những nhu cầu thiết yếu từ thực phẩm và quần áo đến dịch vụ y tế, và việc này có thể khiến nhiều người tiêu dùng ở tầng lớp thấp rơi phải thắt lưng buộc bụng.

Hơn nữa, lạm phát khiến cho những người tiết kiệm gặp rủi ro lớn, vì lạm phát khiến tiền gửi tiết kiệm và tiền lãi kiếm được mất dần giá trị. 

Một số nhà đầu tư và doanh nghiệp cũng có thể thua lỗ do lạm phát. Ngân hàng trung ương sẽ điều chỉnh lãi suất ngắn hạn để duy trì tỷ lệ lạm phát mong muốn. 

Ví dụ, trong bối cảnh lạm phát gia tăng, ngân hàng trung ương sẽ tăng lãi suất ngắn hạn dẫn đến việc giảm giá các loại chứng khoán có lãi suất cố định như trái phiếu lãi suất cố định. Điều này tác động đến danh mục đầu tư của nhà đầu tư an toàn, chỉ mua trái phiếu. 

Hay một ví dụ khác, một doanh nghiệp kinh doanh nhập khẩu sẽ bị tác động tiêu cực bởi lạm phát, do phải dùng nhiều tiền hơn để nhập hàng hóa, thiết bị về nước 

Tuy nhiên, lạm phát không phải lúc nào cũng xấu.

Thông thường, những người đi vay nợ là những người được hưởng lợi trong thời kỳ lạm phát, Trong trường hợp này, họ phải trả các khoản nợ bằng số tiền có giá trị thấp hơn với trước đây.

Chiến lược chống lạm phát trong một quốc gia

Các chiến lược chống lạm phát bao gồm chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chiến lược khác.

• Chính sách tài khóa liên quan đến việc điều chỉnh mức chi tiêu và thuế của chính phủ nhằm tác động đến mức độ hoạt động kinh tế trong nước. Điều này có thể được sử dụng để giảm lạm phát bằng cách giảm nhu cầu trong nền kinh tế và khuyến khích tiết kiệm.
• Chính sách tiền tệ liên quan đến việc điều chỉnh cung tiền để tác động đến mức độ hoạt động kinh tế trong nước. Ngân hàng trung ương có thể tăng hoặc giảm cung tiền để kiểm soát tỷ lệ lạm phát.
• Các chiến lược khác để chống lạm phát bao gồm tăng cường cạnh tranh, kiểm soát tiền lương và giảm nợ công. Cạnh tranh gia tăng trên thị trường có thể giúp giảm giá, trong khi kiểm soát tiền lương có thể giúp giữ cho giá không tăng quá nhanh. Giảm nợ công có thể giúp giảm áp lực lạm phát trong nền kinh tế.

Xu hướng lạm phát tại Việt Nam đến 2027

Theo Statista, lạm phát của Việt Nam đang theo hướng ổn định và dự kiến sẽ chững lại ở mức khoảng 3,5% trong vài năm tới.

Nên làm gì trong thời kỳ lạm phát?

Theo Harvard Business Review, các công ty đạt được lợi nhuận trong thời kỳ lạm phát tập trung vào các chiến thuật về kiểm soát chi phí. Đây là top 6 chiến lược giúp công ty của bạn tăng thêm lợi nhuận trong thời gian lạm phát cao

• Quản lý chi phí một cách trực quan, cụ thể: sẽ giúp công ty bạn hiểu được dòng tiền đang chi vào đâu, ai đang chi tiền, cho hoạt động gì.
• Phân biệt giữa chi tiêu chiến lược và chi tiêu phi lý trí khi cắt giảm chi tiêu: đảm bảo công ty bạn vẫn chi tiêu cho các hạng mục chiến lược, đâu là hạng mục nên tiết kiệm, cắt giảm một cách có chọn lọc và phù hợp với chiến lược kinh doanh của công ty.
• Phân tích các yếu tố thúc đẩy chi tiêu: phân tích mức giá phải thanh toán cho hàng hóa, số lượng hàng hóa, từ đó tìm ra những cách để giảm chi phí, ví dụ như: ưu tiên mua số lượng lớn, thay đổi nhà cung cấp,...
• Giảm chi tiêu: từ 3 bước trên, mỗi công ty sẽ có thể triển khai chiến lược phù hợp với hoàn cảnh.
• Giảm bớt công việc: Với tình trạng thiếu hụt lao động và chi phí lao động tăng cao, việc loại bỏ bớt những công việc ở khu vực không hiệu quả sẽ có tác động lớn nhất.
• Tự động hóa: Sau khi giảm bớt công việc, chiến thuật cuối cùng là tự động hóa công việc. Các công việc có thể tự động hóa quy trình bằng rô bốt, quy trình làm việc và xử lý tài liệu thông minh có thể giải phóng người lao động và giúp mỗi người tạo ra nhiều giá trị hiệu quả hơn.

Chủ đề liên quan: tỷ lệ lạm phát, công thức tỷ lệ lạm phát, lạm phát và GDP, lạm phát so với giảm phát.