Để đảm bảo sự vận hành một cách ổn định như hiện tại của nền kinh tế thì chính phủ đã có nhiều giải pháp, chương trình, kế hoạch để hướng đến nó, trong bài viết này, chúng ta sẽ nói về một công cụ vô cùng quan trọng trong nền kinh tế thị trường - chính sách tài khóa. 

Chính sách tài khóa là gì? Có những loại tính chất tài khóa nào? Mục tiêu của chính sách tài khóa là gì? Tầm quan trọng, những hạn chế, cũng như sự khác biệt giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa là gì? Sẽ được Jenfi phân tích qua bài viết dưới đây, chúng ta cùng tìm hiểu nhé!

Chính sách tài khóa là gì?

Chính sách tài khóa là gì (What is fiscal policy)? Chính sách tài khóa là khái niệm đề cập đến việc sử dụng chính sách chi tiêu thuế của chính phủ và thu ngân sách để tác động đến các điều kiện kinh tế, đặc biệt là các điều kiện kinh tế vĩ mô, bao gồm tổng nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ, việc làm, lạm phát và tăng trưởng kinh tế.

Chính sách tài khóa thường trái ngược với chính sách tiền tệ. Chính sách tiền tệ là quá trình mà cơ quan tiền tệ của một quốc gia kiểm soát việc cung cấp tiền, nhầm nhắm đến tỷ lệ quan tâm để đạt được một tập hợp các mục tiêu hướng tới sự tăng trưởng và ổn định của nền kinh tế.

Phân loại chính sách tài khóa

Chính sách tài khóa được bao gồm 2 loại, đó là: Chính sách tài khóa mở rộng và Chính sách tài khóa thắt chặt

Chính sách tài khóa mở rộng: Chính sách này được thiết kế để thúc đẩy nền kinh tế. Chủ yếu được sử dụng trong thời kỳ thất nghiệp cao và suy thoái. Nó dẫn đến việc chính phủ giảm thuế và chi tiêu nhiều hơn (Chi tiêu > Thuế), hoặc lựa chọn một trong hai giữa giảm thuế và tăng chi tiêu(đầu tư công). Mục đích là để kích thích nền kinh tế và đảm bảo sức mua của người tiêu dùng không bị giảm sút.

Chính sách tài khóa thắt chặt: Như thuật ngữ cho thấy, chính sách này được thiết kế để làm chậm tăng trưởng kinh tế trong trường hợp có tỷ lệ lạm phát cao. Chính sách tài khóa này liên tục tăng thuế và cắt giảm chi tiêu.

Mục tiêu của chính sách tài khóa là gì?

Mục tiêu chính của chính sách tài khóa là gì? Chính sách tài khóa được xây dựng nhằm ổn định kinh tế, ổn định giá cả, phân bổ nguồn lực tối ưu, hiệu quả, đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, khuyến khích đầu tư, hình thành và tăng trưởng vốn.

Các công cụ chính sách tài khóa là gì?

Có hai công cụ chính của chính sách tài khóa: 

Thuế: Các quỹ tồn tại dưới dạng thuế trực thu và thuế gián thu, thu nhập vốn từ đầu tư,... giúp chính phủ hoạt động. Thuế ảnh hưởng đến thu nhập của người tiêu dùng và thay đổi trong tiêu dùng dẫn đến thay đổi tổng sản phẩm quốc nội GDP.

Chi tiêu của chính phủ: Nó bao gồm các chương trình phúc lợi, lương của chính phủ, trợ cấp, cơ sở hạ tầng,...

Hạn chế của chính sách tài khóa là gì?

Nhìn từ một cái nhìn chủ quan, vấn đề nào cũng sẽ có những điểm tốt và điểm hạn chế, điểm hạn chế của chính sách tài khóa là gì?

• Chính sách tài khóa sẽ được ban hành và áp dụng không kịp thời so với diễn biến của thị trường, do chính phủ sẽ cần thời gian dễ có những báo cáo chính xác về tình hình nền kinh tế, sau đó mới đưa ra những quyết định và ban hành chính sách.
• Sự tác động lên nền kinh tế của chính sách tài khóa được xem là chậm, vì chính sách tài khóa cần một khoảng thời gian người dân, người thụ hưởng có thể hiểu, thi hành, áp dụng.

• Bên cạnh đó, việc áp dụng chính sách tài khóa sẽ thường phát sinh những hạn chế sau:
  • Khó đo lường được quy mô chịu ảnh hưởng của chính sách tài khóa.
  • Trong trường hợp, có thể đo lường, tính toán được quy mô tác động thì kết quả số liệu đó có thể được xem là lỗi thời, vì tình hình kinh tế sẽ luôn thay đổi trong khi thời gian tính toán và đo lường lại tốn khá nhiều thời gian.
  • Chính sách tài khóa dễ bị áp dụng không đúng “sứ mệnh”, khi các kết quả và số liệu được xem là lỗi thời thì việc áp dụng chính sách tài khóa sẽ dễ dẫn đến sai lệch so với mong muốn.

Ví dụ về chính sách tài khóa

Để có thể hiểu rõ hơn về chính sách tài khóa là gì, mời bạn cùng Jenfi đọc qua ví dụ dưới đây:

Chính phủ có thể giảm thuế và tăng chi tiêu để thúc đẩy nền kinh tế nếu cần; thông thường, họ chi cho các dự án cơ sở hạ tầng tạo việc làm và thu nhập và các chương trình xã hội. 

Hoặc, nếu nền kinh tế đang ở trạng thái hoạt động tốt, chính phủ có thể đưa ra quyết định giảm chi tiêu và tăng thuế. Các doanh nghiệp tạo ra đủ việc làm vào những thời điểm này để các quan chức có thể giảm số tiền chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ từ khu vực tư nhân.

 

So sánh chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ

Điểm khác biệt giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa là gì? Dưới đây là bảng so sánh khái quát về chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ

 

Cơ sở so sánh	Chính sách tiền tệ	Chính sách tài khóa
Ý nghĩa	Công cụ được sử dụng bởi Ngân hàng Trung ương để điều tiết lượng cung tiền trong nền kinh tế.	Công cụ được sử dụng bởi Cơ quan Chính phủ sử dụng chính sách thu chi thuế để tác động đến nền kinh tế.
Cơ quan quản lý	Ngân hàng Trung Ương	Bộ Tài chính
Thời gian thay đổi chính sách	Sự thay đổi trong chính sách tiền tệ phụ thuộc vào tình trạng kinh tế của quốc gia.	Chính sách tài khóa thay đổi hàng năm.
Sự tác động lên nền kinh tế	Các thay đổi có thể có hiệu lực trong vòng 6 tháng	Kinh tế dần thay đổi
Có mối quan hệ	Kiểm soát ngân hàng và tín dụng	Doanh thu và chi tiêu của chính phủ
Mục tiêu	Ổn định kinh tế	Tăng trưởng kinh tế
Công cụ	Lãi suất, chính sách tỷ giá hối đoái, nới lỏng định lượng, nghiệp vụ thị trường mở	Thuế suất và Chi tiêu chính phủ
Ảnh hưởng chính trị	Không	Có

 

Chính sách tiền tệ quan tâm đến việc điều hành lãi suất và tổng cung tiền trong lưu thông. Trong khi đó, chính sách tài khóa sẽ ước tính thuế và chi tiêu của chính phủ. Lý tưởng nhất là nó phải phù hợp với chính sách tiền tệ, nhưng vì nó được tạo ra bởi các nhà lập pháp, lợi ích của người dân thường được ưu tiên hơn so với sự tăng trưởng của nền kinh tế.

Tầm quan trọng của chính sách tài khóa là gì?

Chính sách tài khóa được xem là một phần quan trọng của khuôn khổ nền kinh tế. Ở Ấn Độ, nó đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao tốc độ hình thành vốn, cả trong khu vực công và khu vực tư nhân.

Chính sách tài khóa giúp huy động các nguồn lực tài trợ cho các dự án. Chủ đề trọng tâm của chính sách tài khóa bao gồm các hoạt động phát triển như chi tiêu cho đường sắt, cơ sở hạ tầng,... Các hoạt động phi phát triển bao gồm: chi tiêu cho trợ cấp, tiền lương, lương hưu,... Chính sách tài khóa tạo động lực cho khu vực tư nhân mở rộng hoạt động của mình.

Chính sách tài khóa nhằm giảm thiểu sự bất bình đẳng về thu nhập và giàu nghèo. Thuế thu nhập được tính đối với tất cả những người làm công ăn lương và được tính dựa trên thu nhập của họ.

Đối với các mặt hàng cao cấp và có giá trị xa xỉ, thuế gián thu cũng có thể cao hơn so với các mặt hàng tiêu dùng cần thiết. Bằng cách này, chính phủ tạo ra một lượng doanh thu tốt và điều đó cũng góp phần dẫn đến giảm sự bất bình đẳng giàu nghèo.

Chính sách tài khóa hiệu quả sẽ ổn định giá cả và giúp kiểm soát lạm phát hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc hoạch định chính sách tài khóa mang lại một lượng lớn ngân sách cho phát triển cho một khu vực để đạt được sự phát triển cân bằng trong khu vực đó, nhằm mục đích giảm thâm hụt trong cán cân thanh toán.

Vai trò của chính sách tài khóa là gì

Trong nền kinh tế vĩ mô, vai trò của chính sách tài khóa là gì Chính sách tài khóa có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng trong nền kinh tế vĩ mô.

• Trong nền kinh tế vĩ mô, chính sách tài khóa được xem là công cụ giúp chính phủ điều tiết nền kinh tế, thông qua chính sách chi tiêu mua sắm và thuế
  • Tại điều kiện bình thường, chính sách tài khóa được sử dụng để tác động vào sự tăng trưởng của nền kinh tế.
  • Tuy nhiên, tại thời điểm nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái (hay phát triển quá mức mục tiêu), chính sách tài khóa lại trở thành công cụ được sử dụng để giúp cân bằng nền kinh tế. 

• Về mặt ý thuyết, chính sách tài khóa là một công cụ nhằm “sửa chữa những sai sót” của thị trường. 
  • Phân bổ có hiệu quả các nguồn lực trong nền kinh tế thông qua thực thi chính sách chi tiêu của chính phủ và thu chi ngân sách hiệu quả.

 

Xem thêm: Phân Tích Báo Cáo Tài Chính – Công Cụ Phản Ánh Tình Hình Tài Chính Doanh Nghiệp

 

Lời kết

Jenfi hy vọng qua bài viết này sẽ cung cấp cho bạn được những thông tin về tài chính, cụ thể ở đây là khái niệm chính sách tài khóa là gì, mục tiêu và vai trò của chính sách tài khóa, điểm khác nhau giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa là gì, tầm quan trọng của ‘công cụ tác động đến nền kinh tế’ trong nền kinh tế tại Việt Nam.