Vòng quay hàng tồn kho là một trong những chỉ số có quan hệ mật thiết với chi phí đầu tư và doanh thu. Chúng được doanh nghiệp sử dụng để đo lường số lần bán hàng tồn kho trong một thời gian nhất định. Trong bài viết ngay sau đây, chúng ta sẽ cùng giải mã thế nào là vòng quay hàng tồn kho cùng những thông tin liên quan đến chủ đề này.

1. Vòng quay hàng tồn kho và những thông tin cần biết

Vòng quay hàng tồn kho là gì?

Vòng quay hàng tồn kho hoặc hệ số vòng quay hàng tồn kho (tiếng Anh: Inventory turnover) là một chỉ số tài chính quan trọng. Đây là thước đo được sử dụng để đo lường số lần hàng tồn kho đã được thay thế hoặc bán đi trong một khoảng thời gian nhất định. 

Hiểu một cách đơn giản hơn, vòng quay hàng tồn kho cho phép doanh nghiệp xác định được tốc độ bán hàng và mức độ dự trữ hàng tồn kho hợp lý. Bằng cách so sánh tỷ lệ giữa hàng hóa đã bán và hàng hóa được nhập kho trong cùng một thời gian nhất định. Vòng quay hàng tồn kho là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá hiệu quả sử dụng hàng tồn kho của doanh nghiệp. Từ đó góp phần chủ động hơn trong các hoạt động sản xuất kinh doanh, không ngừng nâng cao hiệu suất bán hàng. 

Cách tính vòng quay hàng tồn kho

Chỉ số vòng quay hàng tồn kho được tính bằng cách lấy doanh thu (hoặc giá vốn hàng bán) trong một kỳ nhất định chia cho bình quân giá trị hàng tồn kho trong cùng kỳ. 

Công thức vòng quay hàng tồn kho được tính như sau:

Trong đó, bình quân giá trị hàng tồn kho được tính bằng trung bình cộng của giá trị đầu kỳ và cuối kỳ.

Yếu tố nào tác động đến vòng quay hàng tồn kho?

Vòng quay hàng tồn kho chịu tác động bởi những yếu tố chính sau đây:

Nhu cầu mua hàng

Đây là yếu tố tác động mạnh nhất đến vòng quay hàng tồn kho. Nhu cầu mua hàng ít hay nhiều của khách hàng sẽ quyết định số hàng hoá còn tồn của doanh nghiệp. Nếu sản phẩm không được khách hàng đón nhận về nhiều khía cạnh như giá cả, mẫu mã hay chất lượng,...chắc chắn số lượng hàng bán ra sẽ ít. Dẫn đến hàng hoá tồn kho nhiều và ngược lại. 

Những kế hoạch marketing cần tập trung tiếp cận vào đúng tệp khách hàng tiềm năng. Điều này sẽ giúp cải thiện đáng kể chỉ số vòng quay hàng tồn kho của doanh nghiệp.

Xu hướng mua hàng

Một số mặt hàng sẽ có xu hướng tăng mạnh trong những thời điểm đặc biệt như vào các ngày nghỉ lễ, ngày tết. Lúc này nhu cầu mua sắm của khách hàng sẽ tăng cao hơn những ngày bình thường. Doanh nghiệp cần chủ động cân đối nguồn hàng theo từng thời điểm nhất định để đảm bảo tối ưu hoạt động sản xuất kinh doanh. 

Phương pháp bán hàng

Cùng một sản phẩm nhưng tuỳ vào phương pháp bán hàng khác nhau sẽ mang đến kết quả kinh doanh khác nhau. Điều này phụ thuộc vào chiến lược marketing và phương pháp kinh doanh của từng doanh nghiệp. Thay vì phải tìm kiếm lượng khách hàng lớn nhưng chỉ có nhu cầu mua với số lượng nhỏ, doanh nghiệp nên tập trung đào tạo đội ngũ bán hàng để có thể bán ra cho lượng khách hàng nhỏ với số lượng lớn. 

Hãy tập trung thu hút khách hàng nhiều hơn để tăng số lượng đơn hàng. Như vậy hàng tồn trong kho sẽ giảm và hàng mới sẽ được nhập về liên tục.

Gộp đơn những nhóm hàng không cùng tính chất

Việc gộp các mặt hàng, doanh thu lại với nhau sẽ dẫn đến kết quả chỉ số vòng quay hàng tồn kho chính xác. Hãy cân nhắc tách riêng từng nhóm mặt hàng sinh lời thấp riêng với mặt hàng sinh lời cao. 

Chu kỳ theo dõi

Chu kỳ theo dõi (theo tuần, tháng, quý hoặc năm) sẽ khác nhau theo từng giai đoạn nhất định. Thông thường, nếu doanh nghiệp mới kinh doanh và đang trong giai đoạn chờ ổn định thì nên áp dụng chu kỳ ngắn (theo tuần hoặc tháng) để quản lý tốt hơn các mặt hàng bán ra. Đến khi tình hình kinh doanh ổn định sẽ áp dụng chủ số đo lường theo chu kỳ dài hơn (theo quý hoặc theo năm).

2. Vì sao doanh nghiệp cần tính vòng quay hàng tồn kho?

Vòng tồn kho càng cao tỷ lệ thuận với hiệu quả kinh doanh tốt và phản ánh nhu cầu của người tiêu dùng với mặt hàng này rất cao. Điều này cũng cho thấy doanh nghiệp chỉ đầu tư cho hàng tồn kho thấp nhưng vẫn đạt được tốc độ tiêu thụ cao. Ngược lại, nếu như chỉ số vòng quay hàng tồn kho thấp sẽ cho thấy doanh thu của doanh nghiệp đang yếu và nhu cầu của khách hàng đối với sản phẩm này không có xu hướng giảm. 

Chỉ số hàng tồn phản ánh mức độ hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Tính toán được các vấn đề liên quan đến chỉ số vòng tồn kho giúp doanh nghiệp có thể đánh giá được tốc độ bán ra cũng như khả năng xử lý hàng tồn theo từng giai đoạn nhất định. Các doanh nghiệp kinh doanh những mặt hàng dễ thay đổi xu hướng như thời trang, giày dép, mỹ phẩm, công nghệ,...cần đặc biệt chú ý đến hệ số vòng tồn kho. Do đây là nhóm những sản phẩm dễ hư hỏng và nhanh lỗi thời. Khách hàng có nhu cầu theo xu hướng sẽ nhanh chóng đào thải những mẫu mã sản phẩm cũ. 

3. Vòng quay hàng tồn kho ở mức nào là hợp lý?

Giá trị lý tưởng của hệ số vòng quay hàng tồn kho không được cố định bởi một con số cụ thể. Chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng loại hàng hóa, dòng tiền hay thị trường…Vì thế, mỗi lĩnh vực kinh doanh khác nhau sẽ có số vòng tồn kho hợp lý khác nhau. 

Như đã cùng nhau phân tích ở trên, chỉ số vòng tồn kho càng cao càng phản ánh tình hình kinh doanh tích cực của doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với một số rủi ro phát sinh khi doanh nghiệp không đủ nguồn hàng cung cấp cho thị trường nếu nhu cầu sản phẩm tăng đột biến. Lúc này, những đối thủ cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp sẽ chớp thời cơ để thu hút tệp khách hàng của bạn. Chính vì vậy, vòng quay hàng tồn kho cần đủ lớn để có thể đảm bảo đáp ứng được nhu cầu từ phía thị trường.

Để xác định được vòng quay hàng tồn kho tốt nhất, doanh nghiệp cần tiến hành so sánh dựa trên những số liệu như sau:

- So sánh với những đối thủ cạnh tranh cùng phân khúc, cùng mặt hàng tương đương với sản phẩm của doanh nghiệp. Từ đó xác định được hệ số vòng quay hàng tồn kho trung bình ngành. Những con số này sẽ giúp doanh nghiệp của bạn xác định được mức độ hiệu quả của hoạt động quản lý hàng tồn kho và có cần thay đổi không.

- So sánh với những chỉ số cùng kỳ của quá khứ (tháng, quý, năm trước đó) để tìm ra hệ số phù hợp và đặt ra kế hoạch kinh doanh cho kỳ tiếp theo. 

4. Bí mật cách tối ưu hàng tồn kho

Xác định được giá trị lý tưởng của chỉ số vòng quay hàng tồn kho là điều bất kỳ doanh nghiệp nào cũng mong muốn hướng tới. Cách tốt nhất để giải quyết vấn đề này chính là không để lượng hàng tồn kho quá nhiều. Cùng với đó, nếu hệ số hàng tồn kho quá thấp so với các doanh nghiệp cùng nhóm ngành sẽ tác động tiêu cực tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp..

Sau đây là một số cách mà doanh nghiệp có thể tham khảo tối ưu hàng tồn kho

Đẩy mạnh nhu cầu mua hàng của người tiêu dùng

Doanh nghiệp cần áp dụng tổng thể nhiều biện pháp marketing để tăng nhu cầu mua hàng của khách hàng. Thông qua những hình thức như quảng cáo, khuyến mãi giảm giá, bốc thăm trúng thưởng,...kết hợp cùng những chiến lược định giá, bán chéo, bán thêm, đào tạo nhân viên sale,...

Một trong những yếu tố quan trọng để kích thích nhu cầu mua sắm của khách hàng là giảm giá sản phẩm. Hãy cố gắng đàm phán mức giá tốt nhất với nhà cung cấp. Phân loại nhóm hàng tiêu thụ chậm và tiêu thụ nhanh, nhóm hàng hoá giá cao và hàng hóa giá thấp. Với mỗi nhóm hàng sẽ áp dụng những chiến dịch quảng bá khác nhau nhằm xử lý nhanh lượng hàng tồn.

Tối ưu hoá hoạt động quản lý hàng hóa trong kho

Hiện nay, có rất nhiều phần mềm hỗ trợ tối ưu hoạt động quản lý hàng tồn kho. Đây là công cụ hữu ích giúp các nhà quản trị phân tích nhu cầu, xu hướng của khách hàng trong từng giai đoạn nhất định để chủ động nhập hàng.

Với những mặt hàng có giá trị lớn, doanh nghiệp nên triển khai biện pháp thăm dò nhu cầu thực tế của khách hàng thông qua hình thức khuyến khích đặt mua hàng trước. Từ đó có kế hoạch dự tính phù hợp mức số lượng nhất trước khi nhập hàng. 

Đẩy mạnh các chương trình khuyến mãi 

Tâm lý người tiêu dùng thường bị tác động bởi khuyến mãi giảm giá và quà tặng đính kèm. Cách nhanh nhất để giảm số lượng hàng hóa trong kho là thực hiện các chương trình sale off, flash sale,…Mặc dù người tiêu dùng chưa có nhu cầu sử dụng sản phẩm, nhưng nếu có mức giá hấp dẫn thì họ vẫn sẽ quyết định mua tại thời điểm đó.

Bằng cách triển khai khuyến mãi và tặng quà kèm theo đơn hàng. Doanh nghiệp phần nào sẽ thu hồi lại lượng vốn đã bỏ ra và có thể đẩy hàng hoá tồn ra thị trường. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần xác định mức lợi nhuận của mình sẽ bị giảm khi áp dụng phương pháp này. 

Việc nắm rõ hệ số vòng quay hàng tồn kho có vai trò quan trọng, giúp doanh nghiệp xác định được khả năng quản trị và kinh doanh của doanh nghiệp ở từng thời điểm nhất định.