FUD là một trong những hội chứng tâm lý phố biển trong lĩnh vực đầu tư tài chính, nhất là trên thị trường Crypto, Forex. FUD, FOMO chính là “thủ phạm” khiến cho nhiều trader điêu đứng dẫn đến mất tiền thậm chí là phá sản. Vậy FUD là gì? Sẽ thế nào nếu bạn đang mắc hội chứng FUD và làm thế nào để trader không bị hội chứng này hạ gục? Mời các bạn tham khảo bài viết sau đây để có cho mình câu trả lời chính xác nhất nhé!

1. FUD là gì?

1.1 Định nghĩa FUD

FUD trong tiếng Anh là cụm từ: Fear – Uncertainty – Doubt, chỉ những hiệu ứng tâm lý không ổn định, dịch sang tiếng Việt có nghĩa là: Sợ hãi - Không chắc chắn và Nghi ngờ. FUD là hội chứng tâm lý không ổn định của những nhà đầu tư trước những thông tin bất lợi trên thị trường tiền điện tử nói chung hay một loại tiền điện tử nhất định nói riêng. Có thể kể đến 1 vài ví dụ như đồng USDT & rất nhiều đồng crypto khác. 

1.2 FUD được tạo ra như thế nào? 

FUD thường được lan truyền đến cộng đồng thông qua những kênh truyền thông lớn từ các KOLs (những nhân vật có ảnh hưởng). FUD tác động mạnh đến nhận thức của trader khiến họ luôn trong trạng thái lo lắng, nghi ngờ, không yên lòng và luôn sợ thiệt hại nếu không hành động giống những người xung quanh. FUD như một công cụ để “truyền bá những nỗi sợ hãi”. Mặc dù những thông tin theo chiều hướng xấu đó được phát tán từ những nguồn không xác định và chưa được kiểm chứng. Những fake news là không chính thống, được tung ra có mục đích và hướng đến lợi ích của những người muốn thao túng thị trường. Họ cố tình lan truyền những tin “ảo” ra cộng đồng, khiến nạn nhân ra quyết định thiếu lý trí và từ đó thu về lợi nhuận.

Khi trader để FUD chi phối, họ có xu hướng bán tháo đồng coin mình đang sở hữu, bất chấp giá hiện tại của nó là bao nhiêu. Hành động này gây nên hiệu ứng Panic Sell ( bán tháo ồ ạt) khiến cho giá trị của đồng coin đó bị giảm mạnh đột ngột trong một thời gian ngắn.

Ngoài lĩnh vực tài chính, FUD cũng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như chính trị, truyền thông, marketing...như một chiến thuật tung các thông tin giả, chưa được xác thực để gây định hướng nhận thức, nhắm đến những nhóm đối tượng nhất định nhằm tao túng thị trường. 

Bạn nghĩ mình đã từng mắc phải hội chứng FUD chưa? Mình nghĩ rằng ai cũng từng ít nhất một lần là FUDer rồi đó!

1.3 Lịch sử ra đời của FUD

Theo một số tài liệu chuyên ngành về lĩnh vực đầu tư tài chính, khoảng từ giữa những năm 70 của thế kỷ 20, FUD bắt đầu xuất hiện lần đầu tiên bởi một kỹ sư máy tính có tên Gene Amdahl. Sau khi nghỉ việc ở IBM và thành lập công ty mới, Gene Amdahl chính là người đã đưa ra khái niệm FUD để nhắc đến việc người chủ cũ đã nói xấu công việc kinh doanh mới của mình như thế nào.

Đến những năm 80, FUD được xem là một chiến lược cạnh tranh truyền thông “bẩn” mà các doanh nghiệp sử dụng để loại bỏ đối thủ cạnh tranh của mình.

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường Crypto, FUD ngày càng trở nên phổ biến và có cơ hội xuất hiện nhiều hơn. 

1.4 FUD mang lại lợi ích cho ai?

Cần xác định rõ, FUD không phải được hình thành tự nhiên mà là hoạt động có chủ đích. Những KOLs hay những nhóm cá mập đang thao túng thị trường sẽ là những người hưởng lợi chính từ FUD. Chỉ cần các KOLs lớn đồng loạt đẩy một số thông tin tiêu cực lên các mạng xã hội như Telegram, Facebook, Twitter, …thị trường chắc chắn sẽ dậy sóng với nỗi lo sợ bao trùm. Họ dùng thủ thuật này để kéo giá xuống sau đó gom hàng, sau đó sử dụng chiến thuật FOMO để chốt lời.

KOLs - là những tổ chức, cá nhân hay những nhà đầu tư tài chính có tầm ảnh hưởng nhất định trên thị trường. Họ có khả năng kiểm soát hoặc có tác động lớn lên các kênh truyền thông lớn. Dùng sức ảnh hưởng của mình để tác động đến nhiều trader nhất có thể. Có thể thấy, FUD là chiến lược có tính toán để tạo nên hiệu ứng Panic Sell, từ đó thu về lợi nhuận từ kết quả định hướng sân chơi của mình.

Tham khảo thêm những chiến lược đầu tư tài chính ở đây: Hướng dẫn chiến lược đầu tư tài chính căn bản 2022

Với những nhà đầu tư có kinh nghiệm, họ có thể chọn đầu tư dài hạn với chiến thuật Hold coin (không bán xả ngay cả khi thị trường biến động giảm giá ở mức thấp). Tuy nhiên, với những nhà đầu tư mới hay nhà đầu tư nhỏ lẻ, hầu hết đều sẽ bị ảnh hưởng bởi FUD và chuyển nguồn lợi nhuận sang những nhóm chủ đích thao túng thị trường như đã nhắc đến ở trên.

2. Mối quan hệ giữa FUD và FOMO

FOMO (Fear Of Missing Out) là hội chứng dành cho những người sợ mình bị bỏ lỡ cơ hội khi đứng ngoài trào lưu của đám đông. Nỗi sợ này thúc đẩy họ nhanh chóng đưa ra những quyết định mà chưa tìm hiểu kỹ. Tất nhiên, kết quả thu về sẽ không đạt kỳ vọng và dẫn đến hậu quả là mất tiền. 

Cũng giống như FUD, FOMO không tự nhiên được hình thành mà đây là chiến lược có chủ đích từ một nhóm đối tượng nhất định. Thường là những nhà đầu tư muốn lôi kéo thêm nhiều người vào để đẩy giá lên cao với mục đích tạo thanh khoản để chốt lời.

FOMO và FUD là công cụ rất lợi hại được các tổ chức, các nhân có tầm ảnh hưởng trong thị trường tiền điện tử áp dụng để tạo ảnh hưởng đến nhiều trader nhất có thể. Mang lại những lợi ích riêng theo chủ đích của họ. Nếu như FOMO khiến giá tăng thì FUD lại làm cho giá giảm.

3. Các biểu hiện khi mắc hội chứng FUD

Thông thường, đa số FUDer là những người mới ít kinh nghiệm và có những dấu hiệu như sau:

Ngoài ra, hầu hết những người mắc hội chứng FUD và FOMO thường sẽ suy nghĩ thiên về hướng tiêu cực và hùa theo số đông kiểu như: “Nhiều người tầm cỡ cũng tham gia, chắc là sẽ không bị lừa”, “Nhiều người đầu tư chốt lời rồi, mình không chớp thời cơ thì khi nào mới giàu lên được” hoặc “Thị trường đang bán tháo hết rồi, mình càng giữ càng lỗ sâu”.

4. Ví dụ về hội chứng FUD được sử dụng để “lùa gà” như thế nào?

Ví dụ cụ thể sau đây về hội chứng FUD trên các thị trường tài chính để bạn hiểu rõ hơn về FUD, biết đâu bạn sẽ nhận ra mình đã từng bị “lùa gà” như thế nào:

Bạn vào lệnh mua token B và đang chờ tăng giá để bán. Bỗng nhiên xuất hiện tin tức đồng B bị delist cùng hàng loạt những thông tin bán tháo liên tục từ những anh em cùng vào lệnh. Thông tin trên các nhóm truyền thông thường xuyên và KOLs được bàn luận rất nhiều. Hầu hết cộng đồng đều đang hoang mang nếu đồng B bị gỡ khỏi sàn giao dịch thật thì khả năng mất trắng sẽ rất cao. Lúc này, tâm lý của bạn sẽ chỉ còn tập trung đến việc bảo toàn tài sản của mình và nhanh chóng mong muốn bán tháo để chịu mức lỗ ít nhất có thể. Nhiều người cùng nghĩ như bạn dẫn đến nhu cầu bán RA cao, giá đồng B giảm thấp là điều dễ hiểu.

Sau khi bán ra, bạn nhận thấy đồng B vẫn tiếp tục tồn tại trên sàn, không bị delist và giá lại tăng lên dần dần, cao hơn nhiều so với lúc bạn bán ra.

Thêm một vài ví dụ về sự kết hợp cả FOMO và FUD trong thời gian vừa qua:

4.1 Thị trường Crypto

Theo số liệu thống kê thì có đến khoảng 67% số lượng đồng Dogecoin lưu hành trên thị trường đang nằm trong tay những cá mập. Đồng nghĩa rằng việc thổi giá lên hoặc đạp giá xuống đều nằm trong luật chơi của họ. Chỉ cần các cá mập bán tháo một phần số lượng coin đang sở hữu thì sẽ tạo hiệu ứng FUD, khiến nhiều trader lo lắng và bán tháo theo. Sau đó gom coin với số lượng lớn và tạo hiệu ứng FOMO để kéo giá lên.

4.2 Thị trường chứng khoán

Cổ phiếu của một số ngân hàng lớn như Techcombank, MBBank từng được đẩy giá lên rất cao. Những báo cáo lợi luận lời liên tục khiến nhiều số lượng trader đầu tư ngày càng lớn. Một thời gian sau, giá trị của các cổ phiếu này lại tụt giảm, khiến nhiều người lao vào theo hiệu ứng FOMO đang đu đỉnh. Họ không đủ sức gồng lỗ và phải cắt lỗ là điều đương nhiên.

4.3 Thị trường Forex

Forex là một trong những thị trường bị ảnh hưởng rất nhiều bởi thông tin. Tin tức được đưa ra liên tục và lẫn lộn giữa tin thật, tin giả. Nếu nhà đầu tư không giữ vững lập trường thì chắc chắn rất có thể vì FUD mà dừng giao dịch phá vỡ các quy tắc đặt ra ban đầu.

5. FUD và FOMO có phải lúc nào cũng xấu?

Như đã phân tích ở trên, FUD và FOMO bản chất đều là những chiến thuật có tính toán để đạt được lợi ích nhất định. Chính vì vậy, FUD và FOMO không phải lúc nào cũng xấu hay chỉ mang đến những điều tiêu cực. Nếu như những nhà đầu tư có kiến thức, nhiều kinh nghiệm và biết dùng lý trí để quan sát và nhận định, bạn hoàn toàn có thể kiếm được lợi nhuận từ FOMO và FUD.

Hiểu về tính mùa vụ và những đợt biến động, thăng trầm của thị trường tiền điện tử, các nhà đầu tư có thể tự đưa ra được những phân tích, dự đoán và có cách ứng phó kịp thời để hạn chế rủi ro thua lỗ, bảo toàn tài sản và thu về lợi nhuận. Ví dụ, nếu bạn cùng với những kinh nghiệm và kiến thức của mình nhận định các tin tức trên thị trường đang có sẽ tác động khiến đồng coin này tăng giá. Hãy nhanh chóng lướt sóng và thoát khỏi thị trường trước khi giá đạt đỉnh. Hoặc bạn cũng có thể tận dụng lúc mọi người đang lo sợ với FUD thì nhanh chóng mua vào và bán ra trước khi cá mập hay các KOLs nhảy vào thao túng giá.

6. Bí kíp giúp nhà đầu tư vượt qua "mùa đông thị trường"

Để tránh mắc phải những sai lầm, trở thành miếng mồi ngon cho các cá mập hay bị “lùa gà”, các nhà đầu tư, nhất là những người mới chưa có nhiều kinh nghiệm cần nắm rõ được những nguyên tắc sau đây: 

6.1 Có hiểu biết và phân tích để hiểu rõ về thị trường đầu tư

Hiểu về thị trường sẽ giúp các nhà đầu tư giữ vững tâm lý hơn là một nguyên tắc nền tảng quan trọng trong đầu tư tài chính. Ngay cả những trader có nhiều kinh nghiệm cũng chưa chắc đã hiểu rõ toàn bộ thị trường. Và chính sự chủ quan đôi khi sẽ dẫn đến những quyết định sai lầm và trở thành FUDer.

Nếu là một người mới bước chân vào thị trường, bạn cần xác định rõ rằng bất kể thị trường nào cũng đều tồn tại song song cả cơ hội đầu tư và rủi ro. Khi chưa thực sự có nhiều hiểu biết về thị trường, nếu thấy xu hướng tăng giá đột biến, tốt nhất bạn nên nằm ngoài “cuộc chơi” này và hướng tới những cơ hội khác an toàn hơn.

6. 2 Đầu tư có kế hoạch và kiên định với mục tiêu đã đặt ra

Ngay từ khi xác định bước chân vào thị trường, bạn cần xác định kế hoạch đầu tư với những mục tiêu cụ thể, rõ ràng để giữ vững được tâm lý. Bạn xác định đầu tư dài hạn, ngắn hạn hay trung hạn? Dù là cách nào thì cũng luôn cam kết với kế hoạch đó, tránh để FUD hay FOMO tác động làm mất kiểm soát và thay đổi kế hoạch ban đầu.

Kiên định với mục tiêu đã đặt ra là yếu tố cốt lõi quyết định đến sự thành bại của hầu hết các nhà đầu tư. Kiên định sẽ giúp bạn tránh mắc phải các lỗi ra quyết định ngoài tầm kiểm soát của bản thân.

6.3 Tiếp nhận thông tin có chọn lọc

Việc tham gia vào các hội nhóm trên những nền tảng mạng xã hội hay theo dõi tin tức là điều cần thiết. Tiếp nhận nhiều nguồn thông tin các nhau giúp bạn nhạy bén hơn với thị trường. Tuy nhiên, cần xác định rõ hãy phải tiếp nhận thông tin có chọn lọc và đừng để bị hoang mang bơi fake news - đòn tâm lý chính của FUD.

Một tips nho nhỏ dành cho những nhà đầu tư coin là nên follow Twitter của những Founder dự án. Tất nhiên là những tài khoản chính chủ, vì họ sẽ đưa ra những thông tin chính xác nhất về đồng tiền đó.

6.4 Biết cách quản lý vốn hợp lý

Quản lý vốn hiệu quả sẽ phần nào giúp bạn giảm thiểu được rủi ro do tác động của FOMO và FUD gây ra. Khi có khoản lợi nhuận ổn định và không bị ảnh hưởng nhiều bởi nỗi lo tài chính. Bạn sẽ nắm được thế chủ động và FUD, FOMO lúc này sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tâm lý giao dịch của bạn.

6. 5 Cắt lỗ, chốt lời đúng thời điểm

Biết cách cắt lỗ, chốt lời đúng thời điểm sẽ giúp bạn đứng ngoài cuộc chơi của các KOLs hay cá mập với cuộc với FUD, FOMO. Cắt lỗ, chốt lời đúng lúc sẽ giúp bạn giữ được một số vốn nhất định để tìm cơ hội đầu tư khác. Hãy nhớ thiết lập điểm dừng lỗ stop loss, điểm vào lệnh, điểm bán ra là bao nhiêu… trước khi giao dịch. 

6.6 Xác định phong cách đầu tư của riêng mình

Phong cách tạo nên sự khác biệt. Hãy xây dựng một phong cách đầu tư của riêng mình và cố gắng không để bị tác động nhiều từ bên ngoài. Đầu tư theo một phong cách nhất quán sẽ nhanh đến đích hơn là đầu tư dò đường không theo một phong cách nào hay kết hợp quá nhiều cách trade khác nhau. FUD là gì? Hiểu về FUD, bạn sẽ nhận ra đây cũng chỉ là một hội chứng tâm lý trong đầu tư tài chính. Chỉ cần nhà đầu tư sáng suốt và có chịu khó tìm tòi kiến thức, FUD sẽ không chỉ mang đến những tiêu cực. Mong rằng bạn sẽ là những nhà đầu tư sáng suốt để tìm được cho mình những cơ hội đầu tư và thu về nhiều kết quả tích cực.

Hi vọng bài viết trên từ Jenfi đã giúp bạn hiểu được Fud là gì. Qua đó, chúng ta sẽ có chiến lược phân bổ nguồn vốn đầu tư của mình phù hợp. Đồng thời, nhà đầu tư cũng có sự chuẩn bị cho những đợt mùa đông tiếp theo vững chải hơn.